امروز: پنج‌شنبه 18 خرداد 1402
دسته بندی خبر :
خطبه ها
خطبه اول نماز جمعه 21 آبان 1400
بسم الله الرّحمن الرّحیم
الحمدلله ربّ العالمین نحمده و نستعینه و نستغفره و نتوکّل علیه و نصلّى و نسلّم على حبیبه و نجیبه و خیرته فى خلقه حافظ سرّه و مبلّغ رسالاته بشیر نعمته و نذیر نقمته سیّدنا و نبیّنا ابى‌القاسم المصطفی محمّد و على آله الاطیبین الاطهرین المنتجبین الهداة المهدیّین سیّما بقیّةالله فى الارضین و صلّ الله على ائمّة المؤمنین و هداة المستضعفین و حماة المؤمنین.اوصیکم و نفسی بتقوی الله.
خودم و شما بزرگواران را توصیه می کنم به رعایت تقوای الهی.
در هفته های قبل پیرامون معرفت و اهمیت آن صحبت کردیم.از جمله مهمترین مباحث معرفتی، شناخت ابعاد وجودی انسان است.امام خمینی علیه الرحمه در اکثرآثارش برای انسان دو ساحت قائل است:ساحت ظاهر و ساحت باطن.
حضرت امام علیه الرحمه در کتاب شریف چهل حدیث،در این مورد می فرماید:
بدان که هیچ راهی در معارف الهیه پیموده نمی شود مگر اینکه ابتدا کند انسان از ظاهر شریعت و تا انسان مؤدب به آداب شریعت حقّه نشود هیچ یک از اخلاق حسنه از برای او به حقیقت پیدا نشود. و ممکن نیست که نور معرفت الهی در قلب او جلوه کندو از این جهت دعوی بعضی باطل است که به ترک ظاهر، علم باطن پیدا شود، یا پس از پیدایش آن به آداب ظاهره احتیاج نباشد.
وبالاخره عزم بر اینکه ظاهر و صورت خود را انسان عقلی و شرعی نماید که شرع و عقل به حسب ظاهر حکم کنند که این شخص، انسان است. و انسان شرعی عبارت از آن است که موافق مطلوبات شرع رفتار کند، و ظاهرش ظاهر رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، باشد، و تأسی به آن بزرگوار بکند در جمیع حرکات و سکنات و در تمام افعال و تروک. و این امری است بس ممکن، زیرا که ظاهر را مثل آن سرور کردن امری است مقدور هر یک از بندگان خدا.
در یک روایتی از علی علیه السلام است که می فرماید:«لکل ظاهِرٍ باطِنٌ عَلی مِثالِه فَمن طابَ ظاهِرُهُ طابَ باطِنُه وَ من خَبُثَ ظاهِرُهُ خَبُثَ باطِنُه» برای هر ظاهری باطنی همانند ظاهر هست. پس هر که ظاهرش پاک باشد باطنش نیز پاک است و هر که ظاهرش پلید است، باطنش نیز پلید است.
یعنی رعایت ظاهری باعث می شود که آن خصلت به مرور تبدیل به عادت شود،وطبیعت ثانویه برای انسان درست شود.
قال امیر المومنین علیه السلام: إن لم تكن حليما فتحلّم فإنّه قلّ من تشبّه بقوم إلّا أوشك أن يكون منهم.
اگر بردبار نيستى خويشتن به بردبارى وادار چرا كه كم كسى خود را بگروهى مانند نمود كه از ايشان نشد.
مرحوم مغنیه در توضیح این روایت می نویسد: التصنع هنا و التكلف حسن و ممدوح.(امیرالمومنین عليه السلام در این مورد می فرماید: أكرِهْ نفسَكَ على الفَضائلِ). و مع التكرار تنشأ العادة و تنمو، و هي طبيعة ثانية.( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 342)
قسمت مهمی از سبک زندگی اسلامی نیز مربوط به همین ساحت ظاهری است. مثل شکل لباس و شکل معماری چه پوشیدن و چگونه پوشیدن و…که یکی از بارزترین تقلیدها از فرهنگ غربی در این ساحت است.
قالَ امیرالمومنین (علیه السلام): اَوْحَى اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى إلى نَبیٍّ مِنَ الاْنْبیاءِ: قُلْ لِقَوْمِکَ لا یَلْبِسُوا لِباسَ أعْدائى، وَ لا یَطْعَمُوا مَطاعِمَ أعْدائى، وَ لا یَتَشَکَّلُوا بِمَشاکِلِ أعْدائى، فَیَکُونُوا أعْدائى.مستدرک الوسائل: ج 3، ص 210، ح 338
ابن خلدون در مقدمه تاریخشچنین آورده است:، فصل سوم در اینکه ملت مغلوب همواره ولع تقلید از شعایر، طرزلباس، نحوه سخن گفتن و آداب و رسوم ملت غالب را دارد. وى در همین فصل مى نویسد:
به هر سرزمینى که بنگرى درخواهى یافت که چگونه بر اکثر مردم آن سرزمین، طرزپوشش نگهبانان و سپاهیان سلطان، چیره شده است زیرا سلطان و سپاهیانش، بر آنهاغالب و چیره هستند. حتى اگر ملتى در همسایگى ملت دیگر بوده و یک نوع غلبه وتسلط برآن داشته باشد، ملت مغلوب تا حد زیادى در زمینه هاى فوق الذکر به ملتغالب تشبه و اقتدا دارد. همچنانکه در عصرما، در اندلس و رابطه آن با اقوام جلالقه،وضع به همین منوال است. زیرا مشاهده مى شود که مسلمانان اندلس در طرز لباس،وسایل آرایش و زینت و بسیارى از عادات و رسوم به آنها تشبه مى جویند وقتى درترسیم تصاویر برروى دیوارها و کارخانه ها و منازل خود از آنان تقلید مىکنند. بطورى که اگر بیننده باکنجکاوى و دیده حکمت بنگرد، در مى یابد که این وضعیت،از نشانه هاى استیلاء و غلبه آنان براندلس است. و الامر لله. محقق شعرانى پس از نقل این عبارت ابن خلدون مىگوید:
چقدر وضعیت اندلس در عصر ابن خلدون شبیه وضعیت کنونى سایر کشورهاى اسلامى درعصرما است.فرنگى مآبان بى دین در کشورهاى اسلامى عوامل استیلا و سیطره مسیحیان بر مسلمانان شده اند. اینها کسانى هستند که غالبا ضعیف العقل وضعیفالنفس مى باشند و به سرعت تحت تاثیر طرز زندگى ملت غالب قرار مىگیرند و بهآسانى خواسته هاى آنان را مى پذیرند و مسیحیان آنان را براى فاسد کردن منطقه به استخدام گرفته اند. خداوند[همه را] از شر آنها حفظ کند.
از نظر آموزه های اسلامی اصلاح ظاهر بسیار مهم است،اما به اهمیت اصلاح باطن نمی رسد.حتی می توان گفت اصلاح باطن یکی از راهکارهای قوی برای اصلاح ظاهراست و اگر کسی باطنش را درست کند،تاثیر مستقیم در ظاهرش می گذارد:
در این باب روایات زیادی داریم؛ مثلا از علی علیه السلام است که فرمود: «مَنْ حَسُنَتْ سَریرَتُه حَسُنَتْ عَلانِیَتُه؛هرکس درونش نیکو باشد، ظاهرش نیز نیکو می گردد.»اینجا که تعبیر به سریره می کند، شبهه ای نیست که مراد همان باطن است. یا از امام صادق علیه السلام است: «إِنَّ السَّرِیرَةَ إِذَا صَحَّتْ قَوِیتِ الْعَلَانِیةُ؛ وقتی درون سالم می شود، ظاهر نیرو می یابد.»چه بسا اشاره به این باشد که اگر باطن صالح باشد، اتفاقاً این اثرگذاری اش روی ظاهر خیلی بیشتر است، چون باطن توانمندتر است.
امام باقر علیه السلام:لا سلامة کسلامةالقلب.
عوامل بیماری و مرگ دل:
1.دوری از علما:اذا اتی علی مومن اربعین صباحا و لم یجلس العلماء قسی قلبه و جرئ علی الکبائر.
2.همنشینی با گمراهان:اربع مفسدة للقلوب:…..ورابعها مجالسةالموتی فقیل یا رسول الله صلی الله علیه وآله و ما الموتی؟قال:مجالسة کل ضال عن الایمان و جائر فی الاحکام(هر گمراه از ايمان و ستم کننده در احکام).در روایت دیگر می فرماید:کل غنی مترف.(ثروتمند خوشگذران دنیا گرا)
3.زیاد خندیدن:ایاک و کثرة الضحک فانه یمیت القلوب.
4.عشق غیر الهی:
قال امیرالمومنین علیه السلام:مـَنْ عـَشِقَ شَيْئاً اَعْشى بَصَرَهُ وَ اَمْرَضَ قَلْبَهُ. فَهُوَ يَنْظُرُ بِعَيْنٍ غَيْرِ صَحيحَةٍ وَ يَسْمَعُ بِاُذُنٍ غَيْرِ سَميعَةٍ؛(چنين فردى با چشم ناسالم مى نگرد و با گوش ناشنوا مى شنود.)
5.بگو مگو و جدال لفظی: قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : إِيَّاكُمْ وَ اَلْمِرَاءَ وَ اَلْخُصُومَةَ فَإِنَّهُمَا يُمْرِضَانِ اَلْقُلُوبَ عَلَى اَلْإِخْوَانِ وَ يَنْبُتُ عَلَيْهِمَا اَلنِّفَاقُ.
6.نگاه به بخیل:النظر الی البخیل یقسی القلب.
- زیاده گویی:
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لا تُكثِرُوا الكلامَ بغَيرِ ذِكرِ اللّه ِ فإنَّ كَثرَةَ الكلامِ بغَيرِ ذِكرِ اللّه ِ قَسوَةُ القَلبِ ، إنّ أبعَدَ الناسِ مِن اللّه ِ القَلبُ القاسي.
9.گناه:قال امیرالمومنین:لا وجع اوجع للقلوب من الذنوب.اربع یمتن القلب:الذنب علی الذنب.الحدیث
عوامل سلامت و بهداشت دل:قرائت قرآن،موعظه،یاد خدا،یاد مرگ،اندیشه ورزی،معاشرت با صاحبان فضیلت و خرد،گفت و گوی علمی،دیدار با نیکو کاران،دیدار با صاحبان معرفت،اطعام درماندگان،مهرورزی با یتیمان،طهارت از گناه.
رُوِيَ أَنَّ رَجُلا شَكَا إِلَى اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَسَاوَةَ قَلْبِهِ فَقَالَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ يَلِينَ قَلْبُكَ فَأَطْعِمِ اَلْمِسْكِينَ وَ اِمْسَحْ رَأْسَ اَلْيَتِيمِ.
وَ تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الْحَدِيثِ وَ تَفَقَّهُوا فِيهِ فَإِنَّهُ رَبِيعُ الْقُلُوبِ وَ اسْتَشْفُوا بِنُورِهِ فَإِنَّهُ شِفَاءُ الصُّدُورِ(خطبه110)
خدایا به ما عبودیت روزی نما.ظاهر وباطن ما را اصلاح کن. آنی کمتر از آنی به حال خودمان رها مکن.در مسیر اهل بیت ثابت قدم نما.شهداءامام شهداء مراجع درگذشته مرحوم آیت الله العظمی خویی مقامشان را متعالی نما.مقام معظم رهبری تا ظهور امام زمان در کنف حمایتت حفظ نما.
بسم الله الرّحمن الرّحیم
الحمدلله ربّ العالمین نحمده و نستعینه و نستغفره و نتوکّل علیه و نصلّى و نسلّم على حبیبه و نجیبه و خیرته فى خلقه حافظ سرّه و مبلّغ رسالاته بشیر نعمته و نذیر نقمته سیّدنا و نبیّنا ابى‌القاسم المصطفی محمّد و على آله الاطیبین الاطهرین المنتجبین الهداة المهدیّین سیّما بقیّةالله فى الارضین و صلّ الله على ائمّة المؤمنین و هداة المستضعفین و حماة المؤمنین.اوصیکم و نفسی بتقوی الله.
خودم و شما بزرگواران را توصیه می کنم به رعایت تقوای الهی.
در هفته های قبل پیرامون معرفت و اهمیت آن صحبت کردیم.از جمله مهمترین مباحث معرفتی، شناخت ابعاد وجودی انسان است.امام خمینی علیه الرحمه در اکثرآثارش برای انسان دو ساحت قائل است:ساحت ظاهر و ساحت باطن.
حضرت امام علیه الرحمه در کتاب شریف چهل حدیث،در این مورد می فرماید:
بدان که هیچ راهی در معارف الهیه پیموده نمی شود مگر اینکه ابتدا کند انسان از ظاهر شریعت و تا انسان مؤدب به آداب شریعت حقّه نشود هیچ یک از اخلاق حسنه از برای او به حقیقت پیدا نشود. و ممکن نیست که نور معرفت الهی در قلب او جلوه کندو از این جهت دعوی بعضی باطل است که به ترک ظاهر، علم باطن پیدا شود، یا پس از پیدایش آن به آداب ظاهره احتیاج نباشد.
وبالاخره عزم بر اینکه ظاهر و صورت خود را انسان عقلی و شرعی نماید که شرع و عقل به حسب ظاهر حکم کنند که این شخص، انسان است. و انسان شرعی عبارت از آن است که موافق مطلوبات شرع رفتار کند، و ظاهرش ظاهر رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، باشد، و تأسی به آن بزرگوار بکند در جمیع حرکات و سکنات و در تمام افعال و تروک. و این امری است بس ممکن، زیرا که ظاهر را مثل آن سرور کردن امری است مقدور هر یک از بندگان خدا.
در یک روایتی از علی علیه السلام است که می فرماید:«لکل ظاهِرٍ باطِنٌ عَلی مِثالِه فَمن طابَ ظاهِرُهُ طابَ باطِنُه وَ من خَبُثَ ظاهِرُهُ خَبُثَ باطِنُه» برای هر ظاهری باطنی همانند ظاهر هست. پس هر که ظاهرش پاک باشد باطنش نیز پاک است و هر که ظاهرش پلید است، باطنش نیز پلید است.
یعنی رعایت ظاهری باعث می شود که آن خصلت به مرور تبدیل به عادت شود،وطبیعت ثانویه برای انسان درست شود.
قال امیر المومنین علیه السلام: إن لم تكن حليما فتحلّم فإنّه قلّ من تشبّه بقوم إلّا أوشك أن يكون منهم.
اگر بردبار نيستى خويشتن به بردبارى وادار چرا كه كم كسى خود را بگروهى مانند نمود كه از ايشان نشد.
مرحوم مغنیه در توضیح این روایت می نویسد: التصنع هنا و التكلف حسن و ممدوح.(امیرالمومنین عليه السلام در این مورد می فرماید: أكرِهْ نفسَكَ على الفَضائلِ). و مع التكرار تنشأ العادة و تنمو، و هي طبيعة ثانية.( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 342)
قسمت مهمی از سبک زندگی اسلامی نیز مربوط به همین ساحت ظاهری است. مثل شکل لباس و شکل معماری چه پوشیدن و چگونه پوشیدن و…که یکی از بارزترین تقلیدها از فرهنگ غربی در این ساحت است.
قالَ امیرالمومنین (علیه السلام): اَوْحَى اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى إلى نَبیٍّ مِنَ الاْنْبیاءِ: قُلْ لِقَوْمِکَ لا یَلْبِسُوا لِباسَ أعْدائى، وَ لا یَطْعَمُوا مَطاعِمَ أعْدائى، وَ لا یَتَشَکَّلُوا بِمَشاکِلِ أعْدائى، فَیَکُونُوا أعْدائى.مستدرک الوسائل: ج 3، ص 210، ح 338
ابن خلدون در مقدمه تاریخشچنین آورده است:، فصل سوم در اینکه ملت مغلوب همواره ولع تقلید از شعایر، طرزلباس، نحوه سخن گفتن و آداب و رسوم ملت غالب را دارد. وى در همین فصل مى نویسد:
به هر سرزمینى که بنگرى درخواهى یافت که چگونه بر اکثر مردم آن سرزمین، طرزپوشش نگهبانان و سپاهیان سلطان، چیره شده است زیرا سلطان و سپاهیانش، بر آنهاغالب و چیره هستند. حتى اگر ملتى در همسایگى ملت دیگر بوده و یک نوع غلبه وتسلط برآن داشته باشد، ملت مغلوب تا حد زیادى در زمینه هاى فوق الذکر به ملتغالب تشبه و اقتدا دارد. همچنانکه در عصرما، در اندلس و رابطه آن با اقوام جلالقه،وضع به همین منوال است. زیرا مشاهده مى شود که مسلمانان اندلس در طرز لباس،وسایل آرایش و زینت و بسیارى از عادات و رسوم به آنها تشبه مى جویند وقتى درترسیم تصاویر برروى دیوارها و کارخانه ها و منازل خود از آنان تقلید مىکنند. بطورى که اگر بیننده باکنجکاوى و دیده حکمت بنگرد، در مى یابد که این وضعیت،از نشانه هاى استیلاء و غلبه آنان براندلس است. و الامر لله. محقق شعرانى پس از نقل این عبارت ابن خلدون مىگوید:
چقدر وضعیت اندلس در عصر ابن خلدون شبیه وضعیت کنونى سایر کشورهاى اسلامى درعصرما است.فرنگى مآبان بى دین در کشورهاى اسلامى عوامل استیلا و سیطره مسیحیان بر مسلمانان شده اند. اینها کسانى هستند که غالبا ضعیف العقل وضعیفالنفس مى باشند و به سرعت تحت تاثیر طرز زندگى ملت غالب قرار مىگیرند و بهآسانى خواسته هاى آنان را مى پذیرند و مسیحیان آنان را براى فاسد کردن منطقه به استخدام گرفته اند. خداوند[همه را] از شر آنها حفظ کند.
از نظر آموزه های اسلامی اصلاح ظاهر بسیار مهم است،اما به اهمیت اصلاح باطن نمی رسد.حتی می توان گفت اصلاح باطن یکی از راهکارهای قوی برای اصلاح ظاهراست و اگر کسی باطنش را درست کند،تاثیر مستقیم در ظاهرش می گذارد:
در این باب روایات زیادی داریم؛ مثلا از علی علیه السلام است که فرمود: «مَنْ حَسُنَتْ سَریرَتُه حَسُنَتْ عَلانِیَتُه؛هرکس درونش نیکو باشد، ظاهرش نیز نیکو می گردد.»اینجا که تعبیر به سریره می کند، شبهه ای نیست که مراد همان باطن است. یا از امام صادق علیه السلام است: «إِنَّ السَّرِیرَةَ إِذَا صَحَّتْ قَوِیتِ الْعَلَانِیةُ؛ وقتی درون سالم می شود، ظاهر نیرو می یابد.»چه بسا اشاره به این باشد که اگر باطن صالح باشد، اتفاقاً این اثرگذاری اش روی ظاهر خیلی بیشتر است، چون باطن توانمندتر است.
امام باقر علیه السلام:لا سلامة کسلامةالقلب.
عوامل بیماری و مرگ دل:
1.دوری از علما:اذا اتی علی مومن اربعین صباحا و لم یجلس العلماء قسی قلبه و جرئ علی الکبائر.
2.همنشینی با گمراهان:اربع مفسدة للقلوب:…..ورابعها مجالسةالموتی فقیل یا رسول الله صلی الله علیه وآله و ما الموتی؟قال:مجالسة کل ضال عن الایمان و جائر فی الاحکام(هر گمراه از ايمان و ستم کننده در احکام).در روایت دیگر می فرماید:کل غنی مترف.(ثروتمند خوشگذران دنیا گرا)
3.زیاد خندیدن:ایاک و کثرة الضحک فانه یمیت القلوب.
4.عشق غیر الهی:
قال امیرالمومنین علیه السلام:مـَنْ عـَشِقَ شَيْئاً اَعْشى بَصَرَهُ وَ اَمْرَضَ قَلْبَهُ. فَهُوَ يَنْظُرُ بِعَيْنٍ غَيْرِ صَحيحَةٍ وَ يَسْمَعُ بِاُذُنٍ غَيْرِ سَميعَةٍ؛(چنين فردى با چشم ناسالم مى نگرد و با گوش ناشنوا مى شنود.)
5.بگو مگو و جدال لفظی: قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : إِيَّاكُمْ وَ اَلْمِرَاءَ وَ اَلْخُصُومَةَ فَإِنَّهُمَا يُمْرِضَانِ اَلْقُلُوبَ عَلَى اَلْإِخْوَانِ وَ يَنْبُتُ عَلَيْهِمَا اَلنِّفَاقُ.
6.نگاه به بخیل:النظر الی البخیل یقسی القلب.
- زیاده گویی:
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لا تُكثِرُوا الكلامَ بغَيرِ ذِكرِ اللّه ِ فإنَّ كَثرَةَ الكلامِ بغَيرِ ذِكرِ اللّه ِ قَسوَةُ القَلبِ ، إنّ أبعَدَ الناسِ مِن اللّه ِ القَلبُ القاسي.
9.گناه:قال امیرالمومنین:لا وجع اوجع للقلوب من الذنوب.اربع یمتن القلب:الذنب علی الذنب.الحدیث
عوامل سلامت و بهداشت دل:قرائت قرآن،موعظه،یاد خدا،یاد مرگ،اندیشه ورزی،معاشرت با صاحبان فضیلت و خرد،گفت و گوی علمی،دیدار با نیکو کاران،دیدار با صاحبان معرفت،اطعام درماندگان،مهرورزی با یتیمان،طهارت از گناه.
رُوِيَ أَنَّ رَجُلا شَكَا إِلَى اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَسَاوَةَ قَلْبِهِ فَقَالَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ يَلِينَ قَلْبُكَ فَأَطْعِمِ اَلْمِسْكِينَ وَ اِمْسَحْ رَأْسَ اَلْيَتِيمِ.
وَ تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الْحَدِيثِ وَ تَفَقَّهُوا فِيهِ فَإِنَّهُ رَبِيعُ الْقُلُوبِ وَ اسْتَشْفُوا بِنُورِهِ فَإِنَّهُ شِفَاءُ الصُّدُورِ(خطبه110)
خدایا به ما عبودیت روزی نما.ظاهر وباطن ما را اصلاح کن. آنی کمتر از آنی به حال خودمان رها مکن.در مسیر اهل بیت ثابت قدم نما.شهداءامام شهداء مراجع درگذشته مرحوم آیت الله العظمی خویی مقامشان را متعالی نما.مقام معظم رهبری تا ظهور امام زمان در کنف حمایتت حفظ نما.
تاریخ درج : 21 آبان 1400
در صورت مقدور بودن نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
"پایگاه اطلاع رسانی دفترامام جمعه شهرستان خوی" مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
" پایگاه اطلاع رسانی دفترامام جمعه شهرستان خوی " از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.