خطبه اول نماز جمعه ۱۴۰۱/۴/31

خطبه اول

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله‌ ربّ العالمین نَحْمَدُهُ و نَسْتَعینُهُ و نَسْتَغْفِرُهُ و نَسْتَهْدیهِ و نُؤمِنُ بِهِ و نَتَوَکَّلُ علیه و نُصَلّی و نُسَلِّمُ على حبیبه و نجیبه و خیرته فى خلقه حافظ سرّه و مبلّغ رسالاته بشیر نعمته و نذیر نقمته سیّدنا و نبیّنا ابى‌القاسم المصطفی محمّد و على آله الاطیبین الاطهرین المنتجبین الهداة المهدیّین سیّما بقیّةالله‌ فى الارضین و صلّ الله على ائمّة المؤمنین و هداة المستضعفین و حماة المؤمنین.

عبادالله اوصیکم و نفسی بتقوی الله. بندگان خدا خودم و شما را به تقوای الهی سفارش می‌کنم.

در دعای شریف ابی‌حمزه می خوانیم: «اللهم،فَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ ذَنْبِیَ الْمَانِعِ لِی مِنْ لُزُومِ طَاعَتِك‌». (خدایا! میان من و گناهم فاصله بینداز؛ آن گناهی که مانع از انجام وظایفم می‌شود و باعث می‌گردد که نتوانم خودم را به تو نزدیک کنم). گناه مانع طاعت الهی است. خیلی‌ها دل‌شان می‌خواهد زندگی‌شان بر اساس اطاعت باشد امّا گناه نمی‌گذارد؛ گناه دل انسان را سخت می‌کند؛ توجّه و رقّت و خشوع را از انسان می‌گیرد؛ وقتی خشوع گرفته شد، عملْ سخت و سنگین می‌شود. انسان وقتی با خشوع است، عبادت برای او آسان است؛ عدم خشوع و سنگینی طاعت همه ناشی از گناه است. پس اوّل این است که انسان ترک گناه بکند. مهم‌ترین کار برای انسان مؤمن، عبارت است از اجتناب از گناه. اگر انسان مبتلای به یک گناهی بود، بخصوص -و العیاذ بالله- اگر چنانچه این استمرار داشته باشد، مانع از عروج و طی کردن درجات معنوی و الهی است؛ هم مانع از یقین می‌شود، هم مانع از توجّه به خدای متعال و تقرّب قلب انسان به خدا، و هم مانع از عمل؛ گناه این جور است.در آستانه ۲۵ ذی‌الحجة روز خانواده قرار داریم. یکی از گناهان خانمان سوز در خانواده گناه بد اخلاقی تندی و بدخویی است.و راه علاج آن رفق و مدارا است. اگر تقوا واقعی باشد باید آثار آن در رفتار و گفتار انسان نمود داشته باشد. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله): «هرگاه خداوند خیر خانواده‌ای را بخواهد باب ملایمت و مهربانی را به روی آنان بگشاید»(إذا أرادَ اللّهُ بأهلِ بیتٍ خَیرا أدخَلَ علَیهِم بابَ رِفقٍ(شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۳۹)).وقتی انسان در معاشرت‌های اجتماعی در مقابل رفتار برخی افراد با ملایمت برخورد می‌کند و در قبال بعضی از اعمال آن‌ها مدارا به خرج می‌دهد، به این ملایمت و مدارا «رفق» می‌گویند.رفق یعنی لطف و در کتب روایی به معنای نرم خویی، رأفت، ترک زور و خشونت آمده است (مرآة العقول، ج۸، ص۲۳۳). وقتی که اوضاع بر وفق مراد است، رفق و مدارا معنا پیدا نمی‌کند. مهم این است که بسنجیم آیا در موقعیت‌های ناگوار و مخالف طبعمان، می‌توانیم چنین حالتی از خود بروز دهیم یا خیر؟

اهمیت مدارا به قدری است که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده‌اند: «ما انبیای الهی همان طور که مأمور به انجام واجبات هستیم، مأمور به تسامح با مردمان نیز هستیم»(إنّا اُمِرنا مَعاشِرَ الأنبیاءِ بِمُداراةِ الناسِ کما اُمِرنا بِإقامَةِ الفَرائضِ(الأمالی للطوسی، ص۵۲۱)).

بعضی از افراد در مسائل خانوادگی و فامیلی و اجتماعی، انتظار دارند که اطرافیان همچون آن‌ها بیندیشند و رفتار کنند؛ درحالی که حتی در یک خانواده، افراد متفاوت هستند و عقاید و ظرفیت‌هایی مختلف دارند. در این مواقع، باید به گونه‌ای رفتار کنیم که تا حد ممکن و مجاز، حتی حفظ حریم‌های شرعی، زمینۀ اختلاف و تنش نشود و بتوانیم با اخلاق خوش و مدارا دیگران را جذب کنیم. رمز موفقیت رسول مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در رسالت همین ملایمتشان با دیگران بوده است و اگر اهل مدارا و نرمی نبودند، مردم از اطراف ایشان می‌گریختند(فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حوْلِکَ(آل عمران، ۱۵۹)). به قول معروف:   

آسایشِ دو گیتی تفسیر این دو حرف است***بادوستان مروت، با دشمنان مدارا

طبیعی است که مردم ازنظر رفتار، عملکردهای متنوع و متفاوت دارند. اگر بنا باشد انسان در مقابل هرگونه رفتار دیگران، از خود حساسیت و ناراحتی نشان دهد و در برابر هر کنشی، واكنشی داشته باشد، مشكلات زیاد می‌شود و زندگی هرروز تلخ‌تر از روز قبل پیش می‌رود. افرادی که مدارا ندارند، سرگذشتی جز افسردگی و تنهایی و انزوا در انتظار نخواهند داشت.

نقطۀ مقابل «رفق»، «تندی و بدخویی» است(وَ الرِّفْقُ وَ ضِدَّهُ الْخُرْقَ(المحاسن، ج۱، ص۱۹۷)). و این یعنی ما در مقابل رفتار دیگران عکس العملی تند بروز دهیم و نتوانیم از خود نرمی نشان دهیم. به تعبیر دقیق‌تر، در این حالت، نه فقط از کار غلط دیگران ناراحت می‌شویم، بلکه به کسی هم که مطابقِ انتظار ما رفتار نمی‌کند، به شدت پاسخ می‌دهیم. اگر چنین فضایی در خانواده حاکم شود، اعضای آن همواره در حال توبیخ، سرزنش، محاکمه ومتهم کردن یکدیگرند؛ بنابراین چنین خانه‌ای کارکرد اصلی خود یعنی «آرامش» را از دست می‌دهد و سرّ فرمایش بالای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله): هرگاه خداوند، خیر و نیکی خانواده‌ای را بخواهد و آن‌ها را دوست داشته باشد، رفق و مهربانی را بر ایشان جاری می‌سازد.

منظور از مدارا این نیست که اشتباهات دیگران را قبول کنیم و با آن موافق باشیم؛ بلکه به این معناست که با اشتباه دیگران کنار می‌آییم. قال امیرالمؤمنین علیه السلام: وَالاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُیُوبِ؛ تحمل ناراحتی ها گور عیب هاست.

پروردگارا آنی کمتر از آنی به حال خودمان وامگذار.در مسیر اهل بیت ثابت قدم نما.شهداءامام شهداء مراجع درگذشته مرحوم آیت الله العظمی خویی مقامشان را متعالی نما.مقام معظم رهبری تا ظهور امام زمان در کنف حمایتت حفظ نما.

إنَّ أحْسَنَ الْحَدیثِ وَ أبْلَغَ الْمَوْعِظَه کِتابُ اللهِ الْعَزیز:

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ * اِنّا اَعطَیناکَ الکَوثَرَ * فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انحَر * اِنَّ شانِئَکَ هُوَ الاَبتَرُ.